ماراتن افزایش نجومی عوارض آزادراه ها/ جزئیات نرخ عوارض

 به گزارش پرشین خبر، ۱۴ آبان ۱۴۰۳ در جلسه شورای اقتصاد اتفاق مهمی افتاد؛ در این جلسه بر اساس مصوبه شورای اقتصاد و بند "ب" ماده ۳۰ قانون وصول درآمد‌های دولت، درخواست افزایش نرخ عوارض آزادراه‌های دولتی بررسی و تصویب شد. این درخواست مطرح شده بود. بر اساس این مصوبه نرخ عوارض آزاد راه‌های تهران- قم و کرج قزوین که تا پیش از این هزار و ۲۰۰ تومان بود، ۱۲ و نیم برابر شده و با افزایش هزار و ۱۵۰ درصدی به ۱۵ هزار تومان می‌رسد.
نرخ آزادراه بندعباس- شهید رجایی هم تاکنون ۳۵ هزار تومان بود و براساس این مصوبه اکنون با ۶۰۸ درصد افزایش، ۸ هزار و ۵۰۰ تومان رسیده است. عوارض آزادراه قزوین- زنجان با ۱۸۹ کیلومتر تاکنون ۴ هزار و ۴۰۰ تومان بود و با افزایش ۶۹۵ درصدی به ۳۵ هزار تومان رسیده است. همچنین آزادراه تهران- ساوه با ۳۵۵ درصد افزایش به ۲۰ هزار تومان رسیده است، در حالیکه تا پیش از این نرخ عوارض این آزادراه ۴ هزار و ۴۰۰ تومان بود. ناگفته نماند که این مصوبه به امضای سیدحمید پورمحمدی، رئیس سازمان برنامه و بودجه رسیده است.
افزایش نجومی عوارض این پنج آزادراه، این سوال را مطرح کرد که چرا یکباره با این میزان افزایش مواجه شدیم و در سال‌های گذشته به صورت تدریجی این اتفاق نیفتاده است. آنطور که رضا اکبری، سرپرست سازمان راهداری  گفته، نرخ عوارض این پنج آزادراه دولتی در چهار - پنج سال گذشته تغییر نکرده بود ولی در این مدت هزینه پروژه‌های عمرانی و هزینه نگهداری به شدت افزایش یافته است.
به گفته او این پنج آزادراه برای نگهداری به حدود ۵ هزار میلیارد تومان نیاز دارند. نیاز به روکش آسفالت سراسری، روکش آسفالت مقطعی، ایمن سازی، تجهیزات، علائم ایمنی، روشنایی، خط کشی، حفاظ و... از جمله ضروریات آزادراه‌هاست و برای تامین این ۵ هزار میلیارد توماه به یکباره این افزایش نجومی تصویب شده است. البته او توضیح داده که این نرخ افزایش مصوب هم فقط می‌تواند ۵۰ تا ۶۰ درصد هزینه‌های پیش‌بینی شده در این زمینه را پوشش دهد و حتی افزایش هزار درصدی عوارض هم چاره کار نیست.

افزایش قیمت، مطالبه افزایش کیفیت
وصولی سالانه عوارض عوارض آزادراه تهران- قم که تا پیش از این هزار و دویست تومان بود، در سال‌های گذشته ۷۰ میلیارد تومان اعلام شده است. اما آنطور که اکبری گفته هزینه نگهداری آن بیش از ۷۰۰ میلیارد تومان تخمین زده می‌شود. البته برخی آزادراه‌ها به اصلاحات زیربنایی هم نیاز دارند و طبیعتا افزایش بیش از مثلا هزار درصدی عوارض، این مطالبه جدی را در پی دارد که کیفیت جاده‌ها نیز افزایش یابد و مردم در رفت‌وآمد در آزادراه‌ها با جانشان قمار نکنند.
خیرالله خادمی مدیرعامل شرکت ساخت و توسعه زیربنا‌های حمل ونقل کشور با اشاره به همین دغدغه و نگرانی دلیل افزایش بی‌سابقه عوارض را همین موضوع اعلام کرده است؛ افزایش کیفیت آزاد راه‌ها. او گفته است «یکی از دلایلی که آزاد راه‌های ما کیفیت مناسب ندارد به علت آن است عوارض آن کم است. چراکه شرکت آزاد راه‌ها و سرمایه گذار اعلام می‌کند که سقف پانزده درصد از عوارض برای نگه‌داری از آزاد راه‌ها انجام می‌شود و زمانی که بازگشت سرمایه‌ای برای پیمانکاران و سرمایه گذاران آزاد راه وجود نداشته باشد، امکان حضور آنها در پروژه‌ها جود ندارد».
فریدون مقدس‌نژاد، کارشناس حمل‌ونقل درآمد حاصل از عوارض جاده‌ها بر اساس آمار را حدود یک همت دانسته است؛ در حالی که ۳ هزار کیلومتر آزادراه داریم. به گفته او طبق استاندارد‌های جهانی، باید سالانه بین ۲ تا ۶ درصد هزینه‌های نگهداری آزادراه‌ها تامین شود.
او توضیح می‌دهد که اگر خوشبینانه‌ترین حالت را در نظر بگیریم و فرض کنیم که ۲ درصد از این هزینه‌ها تأمین می‌شود، نیاز سالیانه ما برای نگهداری جاده‌ها حدود ۶ همت خواهد بود تا بتوانیم جاده‌ها را حفظ کنیم؛ «با توجه به درآمد یک همت از عوارض، فقط یک ششم از نیاز‌های نگهداری آزادراه‌ها از طریق عوارض تامین می‌شود. از نظر مهندسی، وقتی شاخص یک جاده از ۱۰۰ به ۳۰ کاهش یابد، یعنی این‌که جاده به‌طور کلی از حیز انتفاع خارج شده و بسیاری از جاده‌های ما، حدود ۷۰ تا ۸۰ درصد، در این وضعیت قرار دارند».